Eigenheid, authenticiteit, uniek zijn, jezelf zijn, écht zijn. En een harde werker. Dat ben ik.
Daardoor zie ik de parallel tussen Eliza Doolittle gespeeld door Audrey Hepburn en Jaap van Zweden.
De film My Fair Lady heb ik ’tig keer gezien en ik ken alle liedjes uit mijn hoofd. Ook de Nederlandse vertaling van de versie met Wim Sonneveld en Margriet de Groot.
Wat maakt het uit of jij je gedraagt als Jaap of Eliza? Ik zie een overeenkomst:
Elisa Doolittle:
“Come on…
Come on Dover. Come on…
Come on, Dover.
Come on.
[IN COCKNEY ACCENT] Come on, Dover!
Move your blooming ass!
[ALL MURMURING]
[IN COCKNEY ACCENT] Come on, Dover!
MAN: Don’t upset upset yourself, my dear.
WOMAN: Please.
MAN: Oh, my dear.”
Jaap van Zweden: “KLOOTVIOOL!”
En nog meer.
Jaap van Zweden is een Amsterdammer. Ik ben dat ook. Dus ik begrijp hem. En daarom schrijf ik dit blog. Amsterdammers staan bekend om onze Amsterdamse directheid, eigenzinnigheid en fanatisme. Waar jaap ook dirigeert , New York, Hong Kong, Dallas, wil hij dat het orkest klinkt zoals in het Concertgebouw van Amsterdam: transparant, warm, natuurlijk, direct.
Toen ik in het Koor van het Concertgebouw Orkest zong kon ik tegen Nelleco Aalders zeggen: “Wat heb je leuke schoenen, Nel. Waar heb je die vandaan?” Dan antwoordde zij: “Oh, die kosten € 9.95 bij van Haren”. Zo droegen orkestleden namaakschoenen van van Bommel. Lekker goedkoop.
Amsterdam is een werkstad, ondanks dat het een toeristenstad is.
Gedrag #01: Een mooie vergelijking
In My Fair Lady is Eliza Doolittle een bloemenverkoopster uit een Londense volkswijk, die getraind wordt om zich keurig te gedragen en „netjes” Engels te spreken.
De beroemde Ascot-scène laat zien hoe lastig dat is: Eliza houdt zich eerst keurig aan de nette taal en houding, maar als de spanning oploopt tijdens de paardenrace, vervalt ze spontaan in haar eigen Cockney-accent en manier van het volkse aanmoedigen:“Come on, Dover! Move your blooming ass!”
Het aristocratische publiek is geschokt, want Eliza’s zorgvuldig aangeleerde keurige façade valt weg door haar waanzinnige passie en echte emotie.
De parallel met Jaap van Zweden.
Hij is fanatiek om het geluid van het Concertgebouw waarmee hij is opgegroeid en waardoor hij zich heeft ontwikkeld van violist tot eerste violist, concertmeester en daarna tot dirigent, overal ter wereld af te dwingen.
Daarmee doorbreekt hij formele regels.
Waar andere dirigenten zich misschien voegen naar de klank en traditie van een buitenlands orkest, blijft Van Zweden trouw aan wat hij wil horen, aan hoe hij weet hoe het moet klinken en kán klinken. Dus in de oren en ogen van anderen dan Amsterdammers, hartstikke brutaal.
Gedrag #02: Directheid en fanatisme
Zowel Eliza als Jaap dragen iets „volks”, iets ongepolijsts, dat in eerste instantie bedekt wordt door vorm, discipline en etiquette. Maar juist in momenten van emotie of artistiek fanatisme breekt dat door: Eliza door haar Cockney-uitroep, Jaap door zijn Amsterdamse directheid en compromisloze wil om het Concertgebouw-geluid overal ter wereld te realiseren.
Omdat hij dat zelf kán als dirigent, eist-ie het van het orkest.
Beiden laten zien: wie je werkelijk bent, je achtergrond en je passie, breekt uiteindelijk altijd door.
Kijk, daar ben ik zo dol op. Dat is precies wat het authentiek en krachtig maakt.
Gedrag #03: Als het alleen met willen te maken had, noemden wij het Wunst. Maar nu het met kunnen te maken heeft, is het Kunst
Kortom: bij alle discipline en vorm blijft de kern hetzelfde. Eliza’s volksheid en Jaap van Zweden’s Amsterdamse hart kloppen uiteindelijk het hardst. Juist op het wereldpodium.
Waarom? Omdat ‘Het vak’ alles vraagt van een mens. Probeer maar eens na te doen wat zij presteerden. Er was er één die kon wat Audrey Hepburn deed en dat was Maria Callas. Zij werd nog slanker dan Audrey en acteerde als de beste.
En Jaap? Ik heb hem meegemaakt in het Koor van het Concertgebouw Orkest toen hij als concertmeester flirte met Dames uit het koor.
Voor Jaap was er in zijn werk maar één ding: ‘Het Gebouw’. Zo heette dat in de artiestenfoyer.
Dus probeer het eerst maar na te doen, voordat je een mening hebt over deze mensen.
Gedrag #04: Durf solo te spelen ten overstaande van je collega’s!
Er klinkt iets niet helemaal lekker bij de 1e violisten. Dus elke violist moet apart even een stukje spelen. Dan wordt de fout eruit gehaald door Jaap.
Ja, het is en blijft confronterend en gewoon hard studeren! Dat lukt alleen maar met een stevige aanpak. En geloof me, ik maak het zelf ook mee als ik les krijg. Vraag me er maar naar in een e-mail.
Gedrag #05: Als je gecorrigeerd wordt, ben je het waard om aandacht te krijgen
Juist als het beter kan is het zo mooi om te horen hoe dat kan en waarom. Dus echt, die individuele aandacht is goud waard. Daar wordt je een groter artiest van en een beter mens.
Gedrag #06: Kalmeringsmiddelen of ziekmelden
Is het niet zo dat je van kalmeringsmiddelen en bètablokkers minder alert wordt? Als orkestlid weet je wat je waard bent. Je bent al zo vak door de mangel gehaald tijdens je studie en audities.
Dan laat je het toch niet binnenkomen als een dirigent je hard aanpakt? En vanuit zijn eigen cultuur en leefomgeving toespreekt of roept in een grote zaal met slechte akoestiek?
In het Concertgebouw kun je zacht praten en een speld horen vallen. Maar dat kan niet in die vreselijke schoenendozen van zalen die ik heb meegemaakt. Dan blijft er alleen maar roepen over om boven het geluid van het orkest uit te komen.
Er bestaat talent, dat omhoog is gevallen. Want ja, als je een instrument bespeelt, sta je daar helemaal alleen voor. Ook als je een omhoog gevallen musicus uit Hong Kong bent, die zegt dat niet alleen het orkest, maar iedereen bang voor jaap is.
Tot de directie aan toe.
Maar de concerten zijn wel uitverkocht en iedereen krijgt zijn gage.
Gedrag #07: “If hard work beats talent, talent should work harder”(bron: Ruud Gullit)
Soms zijn situaties zo fantastisch beschreven dat het zonde is om het opnieuw te doen met minder kwaliteit. Neem nou dit stukje tekst van (Bron:) Cleaver Patterson. Een taal die net zo aristocratisch is als de scene die hij beschrijft:
“Het blijft verbazen hoe een plek die zo vaak ‘brutaal’ is als Hollywood, er feilloos in slaagt een gevoel van verfijning van de hogere klasse op het grote scherm te creëren. Neem de archetypische visualisatie van de Britse aristocratie en al hun eigenaardigheden, zoals te zien in de muzikale extravaganza My Fair Lady uit 1964. Alles aan de film droop van de stijl, hoewel het natuurlijk hielp dat het uiterlijk vooral te danken was aan het talent van de grote Engelse kunstenaar, fotograaf en allround designgenie Cecil Beaton.
Hoewel elke scène in de verfilming van George Bernard Shaws verhaal over het arme bloemenmeisje Eliza Doolittle (Audrey Hepburn), die door de excentrieke taalleraar Professor Henry Higgins (Rex Harrison) in een dame verandert, prachtig is, bereikt deze ongetwijfeld een hoogtepunt in de muzikale scène tijdens de openingsrace van Ascot. Het leidt misschien rechtstreeks naar Eliza’s rampzalige sociale debuut, maar de scène zelf is de belichaming van een moeiteloze verfijning, humor en elegantie die zelden, of nooit, eerder of sindsdien op het grote scherm zijn vastgelegd. Pure magie”
Jaap van Zweden begon als wonderkind op de viool.
Op zevenjarige leeftijd kreeg hij zijn eerste lessen aan het conservatorium van Amsterdam.
Hij viel meteen op door zijn talent en tomeloze inzet.
Dagelijks oefende hij urenlang, vaak zo intens dat hij er op zijn kin een zichtbare blauwe plek aan overhield door het klemmen van de viool tegen zijn kaak.
Op zijn negentiende werd hij de jongste concertmeester ooit van het Koninklijk Concertgebouworkest. Daar was ik getuige van, want toen zong ik als 1e Alt in het Koor van het Concertgebouw Orkest. Hij viel op door de energie, precisie en emotie als hij viool speelde.
Daarna ontwikkelde hij zich tot een internationaal gevierd dirigent met een indrukwekkende carrière.
Altijd volle zalen.
Samenvatting:
Gedrag #01): Een mooie vergelijking
Gedrag #02): Directheid en fanatisme
Gedrag #03): Als het alleen met willen te maken had, noemden wij het Wunst. Maar nu het met kunnen te maken heeft, is het Kunst
Gedrag #04): Durf solo te spelen ten overstaande van je collega’s!
Gedrag #05): Als je gecorrigeerd wordt, ben je het waard om aandacht te krijgen
Gedrag #06): Kalmeringsmiddelen of ziekmelden
Gedrag #07): “If hard work beats talent, talent should work harder”(bron: Ruud Gullit)
Wat is jouw grootste uitdaging deze zomer? En hoe zou je hiermee geholpen willen worden?
Wat helpt je wel?
KEN je eigen gedrag. Als je dat erkent en dat WEET, dan KUN je het ook aanpassen of juist niet, dan kun je actie ondernemen (Ondernemen!!!… Snap je…???)
Ik help je om in actie te komen.
Want nu is het jouw beurt.
Wil je alsjeblieft hier je reactie geven en hieronder opschrijven welke van deze manieren van hoe je met elkaar omgaat jou het meest aanspreken? En waarom?
Dat waardeer ik enorm en alvast heel erg bedankt! En omdat ik je graag iets wil geven als je reageert op dit blog, bied ik je dan mijn (gratis) MASTERCLASS aan.
Ik hoop je gauw te ontmoeten in mijn Masterclass, EN voeg me gerust toe aan jouw netwerk. 🙂
Dank je wel voor het lezen en ik kijk uit naar je reactie!
Doe er iets mee, Iedere minuut, iedere tel telt!
Warme groet van
Saskia