LES VII  Andere disciplines

22.1 Dansen

Een flexibel lichaam geeft een soepele stem. Als het lichaam in goede conditie is, is er meer uithoudingsvermogen, alertheid en energie voor het zingen. Ik adviseer mijn leerlingen dan ook een vorm van beweging te zoeken die bij ze past. Zwemmen, Mensendieck, Alexandertechniek, wandelen, joggen of dansen. Daarbij kunnen dansers door de zangles leren om lager te ademen dan ze doorgaans doen, door naar hun rug te ademen. Er is eens een acteur geweest die in een toneelstuk twee uur stil moest zitten. Om dit werkelijk te kunnen, zonder te bewegen, danste hij overdag om zo de kracht te ontwikkelen om doodstil op zijn stoel te blijven zitten terwijl hij sprak op het toneel. Bewegen terwijl je zingt door te lopen of te dansen, maakt dat de spanning (bijvoorbeeld nervositeit van plankenkoorts) zich niet vast zet in de spieren maar omzet in energie, en goed vast zet in de spieren maar omzet in energie, en goed doorstroomt.
Wat overblijft van de vermoeidheid zijn de afvalstoffen die je lichaam maakt. Door te eten en te drinken wat je lekker vindt, en goed voor jezelf te zorgen, wordt je spijsvertering minder belast.
Ik geef enkele voorbeelden van lessen in Modern Jazz Dance die ik gevolgd heb van een leerling uit het 4e jaar (eindexamenjaar) van de Theaterschool, en voorbeelden van Erica Rooda. Zij is docent aan de Theaterschool. Voor dans is geen schrift ontwikkeld zoals het notenschrift. Iedere danser noteert de oefeningen en combinaties op zijn eigen manier. Het is niet de bedoeling dat je het kunt lezen of begrijpen, maar het is een voorbeeld van wat je kunt leren door oefening en discipline. Wat je leert door te dansen is isoleren en coördineren; spannen en ontspannen. Je leert de bewegingen van de adem in de goede volgorde te doen. Er wordt een gezonde spierkracht opgebouwd, waardoor je een sterke rechte rug hebt als je zingt, terwijl de buikspieren los kunnen zijn om te ademen. Dansen is een uitstekende manier om de beheersing over het lichaam te vinden. Er staat niets over het tempo van de oefeningen. De kwart wordt niet te langzaam geteld, en bij sommige series wordt het tempo de tweede keer, als alle leerlingen de oefening weten, verhoogd. De muziek is van Dulfer, Miles Davis, Saskia Laroo, oude jazz van de Big Bands Tina Turner, enz.

22.1.1 Verslagen van danslessen

De opbouw van een Modern Jazz Dance les kan zijn: all over stretch, pliés, tendus, damp oefening, Adagio, grondoefeningen, buikspieren, binnendijbeenspier (lig op rug met lendenwervels tegen de grond) zit met de voetzolen tegen elkaar 3e positie, 2e positie, zit op de hurken rol op en sta.
Isoleren, coördineren en ontspannen, doe de beweging van de adem in de goede volgorde, conditie, eutonie, rugkracht opbouwen, zodat je die spieren los kunt laten als je zingt. (Dit geldt voor dansers) Laat pas los wanneer de rug zo recht en sterk mogelijk ontwikkeld heeft.

-cool down is bijv. 2e post, dan afrollen, blijf hangen, gebruik stem, rol op.

22.1.2 Jazz-les donderdagavond 1995

Stappen voor 4 stappen terug 3 3 2 2 1 1 1 1 ful swing op chassé zet links achter, chassé andere kant op zet rechts achter, plié strek plié Mattox flat back, lay out, tendus buig strek etc. Volgende week met de armen-isolatie.
Degagés (als lay out, retiré developpé envellopé retiré en down) ook strek uit ,breng armen seconde met geflaxte voet. Flax point flax point flax point zet neer plié Battements seconde plié tilt bovenlijf armen seconde lift been dan iets hoger, zij, richting voor is met fall voorover en contract rug.
Zit op de grond en veer, 3e positie, 2e positie, rol af tot lendenwervels over rechts, over links, midden.
Combinatie zit op knieën eerst 16 tellen wachten, dan 8 tellen hoofd kijk in spiegel 8 tellen zit hoog recht op linker arm hoog contract in, draai armen seconde naar achter jazzsplit in 2 tellen, bil pirouette, linker been strek uit, rechts vouw in, zet links over rechts, strek rechts onder uit, vouw in, strek weer tot keep. 2 benen uit, rechts strek op, zet links over, kom op 1 2 3 4 op rechter voet gewicht. Gezicht naar achterwand.
Losse oefening richtingen: als de oefening voor is, is de three step turn zij, is de oefening. zij, dan is de three step turn achter, als de oefening achter is, is de three step turn zij, en is de oefening zij, dan is de three step turn naar voren. Losse oefening: diepe buikspieren oefenen: zit rechtop rol af tot aan schouders en veer.

22.1.3 Combinatie

3e x 8 tellen mannen armen hoog. Judith loopt. 2 meiden achter elkaar. Lopen 8 tellen, ik loop 8 tellen om te waarschuwen, Therese 8 tellen lopen. Ik moet naast haar uitkomen. Spring op rechts, linker voet op (richting rug), linker voet voor, stap op rechts naar achter in diagonaal, stap links en rechts cross over en achter naar deur, val drop down handen op grond hoofd laag. Stap rechts, tour over rechts, kick bowl change tour over links. Pistool over voorlangs in 2e positie, handen zijn naar raam. Pistool over hoog = 1, 2 in l holster = EN 3. strek knieën op plié rechter knie, bal van voet op links = 1inks, kijk hoofd = 2 en 3, plié rechts is hoofd hoog op, zie vijand hoog om eventueel te schieten wees allert: Poeg!!!!!
Kick bowl change met links triplet rechts links rechts (over links) gedraaid naar de mannen rechts voor stap links terug en ren tussen Wimper en middelste jongen door. Armen hoog op 8, loop 1 2 3 4 5    6 7 = rust   8 = gewicht op links, bal v.d. voet linker hand bij hoed, rechter arm los. 1 2 buig voorover door linker knie.
3 stap links  4 rechts  5 links en hoofd en linker arm front (hoed)    6 = Wimper  7 - Therese achter mij Judith danst mannenrol..

22.1.4 “Helena” van Perfume de Salsa 1996

4 stappen rechts diagonaal spiegel raam: schouderrotatie 4 x halve gestapte draai over rechts. Stap rechts diagonaal achterwand achterdeur: schouderrotatie 4 x Stap 2 spiegel raam 2 achterste-deur = 4 tellen Stap 1inks spiegel-raam hou front spiegel- deur = 2 x 1 2 3 4 tellen
Mambo, samba stap rechts kruis voor (voeten beide naar links aangesloten) 1inker gewicht op l 2 rechts achter 3 gewicht op links (links is standbeen, rechts is speelbeen) 4 x 4 Plaatje 1inks armen:handen hoog over cirkel naar elkaar toe, onder oksel door, maak een onderste ring van cijfer 8 af door handen van buiten naar binnen te "halen" (zwemmen) = ook gezegd: cirkel hoog en onderlangs. Of gewoon draai polsen. Dit 4 x met mambostap plaatje 2 dan hou met handen denkbeeldige kruik, fruitmandje op hoofd vast: snelle (?) mambo, samba rechts voor links staat rechts achter links staat en links voor rechts staat, links voor rechts staat. dit ook 2 x. 2 x 8 plaatje 3 2 x 8: links is standbeen, rechts "loopt" om as een cirkel. 4 "stappen" op bal van voet, kan ook zeggen soort van touch in een cirkel weer 2 schouderrotaties voor rechter voet gewicht, 2 schouderrotaties achter met gewicht op links "hang" achterover ook 2 x. gezicht front spiegel: naar raam = rechts: ellebogen op handen ineengevouwen: rechter elleboog op stap op rechts, links sluit aan linker elleboog op enz. naar raam, buig knieën, steeds stap en sluit aan 8 tellen. laatste is val op rechts, plaatje 4 linkerbeen is hoog uit "geschopt". loop naar deur rechts links rechts (rust = 4e tel) rechter hand hoog, linker hand op buik plaatje 5 ook naar achter met links rechts links rust, dan naar raam rechts links rechts rust, dan naar spiegel links rechts links rust. 8 tellen gezicht front. Hup, of skip naar achter met 2 voeten tegelijk, ellebogen op 1 2 3 op 4 ellebogen down. plaatje 6 naar voren naar spiegel rechts links rechts 4e tel is gewicht op rechts links speelbeen is uit handen naar rechts,   links rechts links 4e tel gewicht op links, rechts speelbeen is uit dit 2 x = 8 tellen. Snelle dubbele (mambo) sambastap van begin rechts voor links zet neer gewicht er op rechts achter, links zet gewicht er op, dan meteen links voor rechts gewicht links voor rechts gewicht 8 tellen. Dan "loop" naar deur gang: stap op rechts, cross l inks over zet rechts zij neer, links achter 2 x 4          
4 shakes met schouders diagonaal raam spiegel, 4 rotaties achterover met schouders, 1inks schouder rotatie naar voren. Op links gestapt
en klap op 2, op 3e tel schouderrotatie naar deur-gang en klap op 4. "draai door over links gehuppeld links rechts links rechts (= dus gehuppeld) en "loop"   rechts links rechts op 4e tel is gewicht op rechts en wordt links"uitgeschopt". Gezicht is naar raam, de spiegel is links van me. 1 x 8 is r l r     l r l   r l r   l r l. Dan   naar achter, gezicht is naar raam rechts links cross over rechts      handen hoog en touch links ( of ook de r l r schop l uit) is 4 tellen en dan 4 tellen naar links is richting van de spiegel, want gezicht was naar het raam: links cross rechts over links rechts cross achter in plié met handen naar de grond. (of ook links rechts links schop rechts uit) Kom langzaam recht (rol rug op) shake jazz handen gezicht naar linker muur met ramen. Spiegels zijn rechts van me. cross links ver over, rechter hand in (bij taille) cross rechts ver over, linker hand in rechts stap uit tot 2e positie ingedraaid, r echterhand uit vanuit elleboog, stap links uit tot werkelijke 2e positie ingedraaid, linker hand uit vanuit elleboog 2 x 4 tellen = 2 x 4       linker voet voor buig tors voorover met rechter hand op grond, rechter voet er voor tors achterover met recher arm hoog gestrekt tot achter ( arch) ook 2 keer, (alsof je iets van de grond raapt). Weer geloof ik shakes met armen en schouders. Naar voren en achter? Dan naar voren tot hurkzit, met bijvoorbeeld linker knie uitgedraaid en rechter in, dan iets naar achter, waarschijnlijk gelopen en rechter knie op, inverted jazz arms, Lido presentatie. 3e positie grond: 4 veringen pak wreef, voeten heupbreedte, 4 veringen, weer iets meer 2e positie, tot je maximale 2e positie. Lichaam voorover op grond, ontspan en ook voeten.

22.1.5  21 oktober 1995

2e positie
---afrollen in 4 plié in 4 strek in 4 rol op in 4     4 x   ook 1e positie
---stap r touch l cross over, stap l touch r cross over, 2 x de 4e x arm in vor two step turn naar raam r l r stap uit contrct release draai terug naar deur
     met two step turn. carré voor cross over l  r achter  zij  r voor.
---plié sluit 6e parallel: plié in 8 voor seconde omlaag voor in 4 contract handen op de grond. rol op sta open 1e: buig strek buig rust 2 x matox plié flat
     back terug zit, 2 x strek op.
---tendu: r ronde jambe cross over l rol af rol op armen seconde ellebogen in, tendu's voor plié, sluit etc. 4 x
     retire armen seconde vouw uit, inverted, op 4 hou vast relevé tendu sluit.
---op bal v d voet neer bal neer 1 2 34 zit er voor- bal voet = knieën gebogen voet neer =knieën gestrekt) isolatie handen schouders strek hoog uit,
     seconde hoofd is achter - terug hoog flat vingertoppen op de grond rol op 2 x nog 1 x de bovenstaande isolatie, dan 1e coordinatie loop naar raam
     en terug loop naar deur en terug.
---coordinatie 2e positie buig strek buig rust elleboog in r l hand op heup strek r hoog wissel l hoog r weer r hoog l schouder, seconde zit 2e positie
     bounce flat back 4 laat bovenlijf los, ontspan in 4 flat back in 4 zit rechtop 4 l hoog r laag bovenlijf opzij naar r terug veer en strek op.
---attitude battements in 4 voor 4 zij 4 achter   2x op flax point flax zet neer 4 tellen
---triplets r achter l zij r voor chassé naar raam, l achter r zij l voor diagonalen
--- 3 sprongetjes 4e is en l'air.
     Grond veer 8    cox gebogen 3  cox gestrekt    3  battements punt 8  flax 8 sta op l zij  battements 8  pak enkel buiten om met r hand,
     Battements l en punt voeten, schaar, battu, ook op r zij
     comb. rap 1 1 1 1(= 4 tellen) loop 4 voor, loop 4 achter gehuppeld. carré 4 r huppel carre 4 r gewicht op r (gebogen ) 1 2 (l gestrekte knie) wissel
     gewicht l 3 wissel gewicht r 4 r contract op bal v voet 2 tellen wissel naar l ook plié strek knie en dan naar achter muur.
     4 tellen iets van buig en strek, flat back r met armen uit horizontaal kick bowl change loop snel 4 naar r aan diagonaal achterkant muur iets van
     lopen naar deur muur,l draai om over l retiré r voet aan knie om recycling te doen. Over nieuw 4 stappen voor;

22.1.6 November 1995

Papa was a rolling stone.
Skip r loop l r l naar spiegel, draai door over r naar achter skip r loop l r l, r spring 2 = rust 3 en 4 = l r l spring 2 = rust 3 en 4 = r l (draaide over r) rechter arm hoog, loop in plie r voet, l voet arm laag, r arm hoog 4 = rust
chasse naar raam via spiegel, 1 2 chassé andere front 3 4 stap touch (r l) stap touch naar raam, triplet, stap 4 (jeté) jeter l rust plié buig 2 benen naar l, knip met vingers down. plié geëindigd.
Touch voor r voet, achter r voet, skip skip diagonaal wissel andere kant naar de deur achteruit sklip, spring hoog over (pas de chat = l r knieën opgetrokken) draai door over l plié down knip.

22.1.7  December 1995

Afrollen 2e positie nutral  8    plié strek 2 x = 16 tellen    relevé = 4  neer = 4   rol op = 4    4 x   ook in 1e positie nutral 4 x
Spider walk met r spiegel 1 2 achterwand 34 carre met armen als lopen , seconde, als lopen, seconde, r l cros over carré r achter l zij chassé naar raam = r chassé naar achterwand = l gezicht naar gangdeur, chassé r gezicht naar achterwand loop r l naar spiegel nu de triplet met r skip lage plié naar deur gang 2 skips jazz split naar raam spiegel diagonaal, keep = 1 been via reitré knie hoog op over r zetten en terug weer over = keep stap door met r = andere kant (jazz split ) draai snel door over l in 1 tel presenteer.
plié: 6e nutral: in 8 neer armen voor op in 8 met armen seconde en hoofd achter contract in 8 handen op grond strek knieën 4 rol op in 4 open 1e plié , strek plié 4 = rust strek plié strek 4 = rust plié in 8 op in 8 (armen seconde) plie in 4 attox flat back voor in 4 terug in 4, nog eens plié in 4 mattox flat back nu ook puls. laat bovenlijf vallen in 4 rol op armen hoog hoofd op schouderbladen aan tors open voor stem en adem dansers zijn gedeformeerd denk aan Truus met borstbeen er uit bij Niek. relax contract en sta in 4.
2e pos. ook buig strek plié, en strek plié buig rust, Headswing armen seconde, handen geflaxed en hoofd naar r en dan midden , l en midden = soendari. ergens waar in de oefening? vlak voor dat l arm op en r arm laag is waarschijnlijk. Inverted jazz arms relevé in 4, arm l op r naar omlaag, bovenlijf naar r horizontaal in 8 ellebogen vouwen in handen bij elkaar in 4, ook flat back = 4 puls (direct, niet terug zoals in 1e) armen hoog relax contract rol op en sta flat back naar voren, 4 ontspan in 4 plié in 4 shake in 4 rol op en sta in 4. of dit is ietsjes eerder in de oefening? (de shake na de relax?)
tendus, r voor l arm vouwt in plie, = 1 2 3 4 = l voet tendu r arm vouwt in plié nog eens tendu r, ronde jambe voor zet over links rol af rol op dan de bovenstaande tendus met retiré in 4 accent armen seconde 4 vouw been uit 4 accent armen hoog gestrekt been r neer plié ook battements: Atitude r l r l met 1e coordinatie armen heen dan hou r point flax point neer met 2e coördinatie (geloof ik) ook 1e coördinatie gestapt naar raam = heen en terug en 2e coördinatie gestapt naar deur = heen en terug. Ook ergens: tendu met r ingevouwen en seconde uit (niet hoog!) tendu l tendu r en weer l met armen steeds ingevouwen. ribisolatie kan er ook voor zijn. handen jazz hands op heupen r midden l midden r midden l midden dan wrschl bovenstaand met armen uitgevouwen en ingevouwen (niet hoog deze keer, niet geprogrameerd!) dan diagonaal knien bij elkaar armen hoog, seconde uit en ripple shake en andere kant = l
sluit 6e open 1e demi plié handen boven hoofd. hoofdisolatie r (soendari) m l m r m l m zit diep, knieën naar voren met armen, loop met handen op grond naar voren in 4 buig armen 4 op = strek armen 4 loop terug met handen in 4 rol op en sta.
Ook ergens voeten nutral: vouw ellebogen in strek armen hoog armen seconde = 3 armen laag = 4 met hoofd = voor 1 front 2 achter 3 front 4
Armen hoog flat back armen gestrekt voor = 2 armen down bovenlijf laten vallen = 3 rol op = 4 dit 2 x laatste keer weer 1e = vouw armen in gestrekt hoog = 2 armen seconde = 3 armen down = 4.
Spring kwart half half kwart spring half kwart kwart half buikspieren rol af cox extend 3 hou vast 3 rol af 3 ook met gestrekte knieën benen lang gestrekt 3 3 3 en rol af. battements: l knie opgetrokken, armen seconde 8 battem r gepunt, 8 battements r geflaxed. alles links.
grond kleermakers zit veer 3e pos veer seconde veer rek iets 1 minuut. ribs isolaties combinatie: sing sing sing ( in the mood) 1e ballet op schuimrubber schoenen loop r (“matrozen” armen heen en weer, ellebogen op) l   r l
1 2  3 4 naar raam front is spiegel diagonaal naar voren
loop l    r     lr   l
1   2     3  4 naar deur diagonaal draai (=stap) over r  r l naar achter body roll naar voren, r l naar voren, body roll naar achter.  r diagonaal naar achterste hoek l r l ook bovenlijf rolt,  diagonaal naar voren  hoek spiegel/raam ook lijf rolt.
Stap met r (draai) over r armen hoog, (is snel voor mijn lange lijf deze halve draai met stap, omdat het terug ook moet in 1 2 tel) bowl change= lr laag, bovenlijf laag, nog eens, stap r armen hoog, bowl change. 4 tellen knip vingers op met schouders hou knieën gebogen, 1 = drop 234 = stil r knie = 1 l knie = 2 r voet = 3 4 = sta (l voet) in 2e positie plié twist (draai) bovenlijf naar r r hand = jazz hand = 1 draai knie in (en hand ook) = 2 3 4 = clutch diagonaal hoek spiegel gang deur 3 en 4 is rust, of sustain. (draai) door over l = stap l naar achterwand met armen hoog over op 2 = terug front = spiegel 3 = weer stap l naar achterwand draai door op 4 over r chassé naar achter met r beginnen 1 2 met r arm zwaait vanuit schouder geisoleerd rond, sluit r bij l gestrekte knieën op 3 en op en 4 linker voet even open (sluit 6e, open 1e) en dicht = 1e. Alles opnieuw.
2e 1e afrollen  -  step touch carré - plié 1e - 2e - tendu - isolatie - coordinatie - attitude battements - triplets - sprongetjes
-grond: veer - cox extend - battements - ook sta op links zij battements - combinatie - loop 4 x voor 4 x achter carré loop carré huppel Adagio als er weinig tijd over is voor de combinatie.

22.2 Acteren

Van toneelregiesseur Elise Hoomans kreeg ik les in toneel regie.
Voor een zanger is het belangrijkste om de bewegingen en richtingen van de bewegingen te onthouden
Fantaseer de mise en scene op het toneel en houd je daar aan als je zingt.